LUCA (The last universal common ancestor)
ลูค่า เป็น สิ่งมีชีวิตตัวสุดท้ายที่เป็นบรรพบุรุษร่วมของสิ่งมีชีวิตทั้งหมดบนโลกใบนี้ เป็นบรรพบุรุษร่วมของทั้งพืชและสัตว์ รวมทั้งแบคทีเรีย (Bacteria) อาร์เคีย (Archaea) และยูคาริโอต (Eukaryote) คาดว่า ลูค่ามีชีวิตอยู่เมื่อ 3.5-4 พันล้านปีก่อน
ลักษณะของ ลูค่า คือ เป็นสิ่งมีชีวิตเชลล์เดียว (prokaryote-like) ที่มียีน มีรหัสพันธุกรรม DNA, RNA, โปรตีน แม้ว่าจะยังไม่มีระบบการสืบพันธ์ แต่ลูค่ามีระบบการแลกเปลี่ยนยีน (genetic recombination) เช่นเดียวกับที่พบในแบคทีเรีย, อาร์เคีย ทำให้ลูค่าสามารถสร้างลูกหลานได้ โดยลูค่าอาศัยอยู่ในบริเวณน้ำร้อนใต้พิภพหรือบริเวณที่มีแร่ธาตุสูง
คำว่า LUCA (Last Universal Common Ancestor) เป็นแนวคิดที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาของทฤษฏีวิวัฒนาการ เป็นการต่อยอดจากแนวคิด บรรพบุรุษร่วม (common ancestor) ในหนังสือ The Origin of Species ของชาร์ล ดาร์วิน (Charles Darvin) ที่ถูกนำมาพัฒนาต่อโดยการเปรียบเทียบพันธุกรรม โดยการศึกษาหลักฐานทางพันธุกรรม (ยีนที่เหมือนกันในสิ่งมีชีวิตทุกชนิด) ช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ย้อนรอยถึงลูค่า ได้ แม้ว่าจะไม่พบฟอสซิลของลูค่าหลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน แต่ว่าความคล้ายคลึงกันของยีนในสิ่งมีชีวิตบนโลกทุกชนิดทำให้แนวคิดเรื่องการมีอยู่ของลูค่าได้รับการยอมรับจากนักวิทยาศาสตร์ โดยประเมินว่าลูค่ามี ยีน จำนวน 355 คู่
หลักฐานสิ่งมีชีวิตที่เก่าแก่ที่สุดในโลกที่มีหลักฐานนั้น อยู่บริเวณโครงสร้างชั้นหิน สโตรมาโทไลต์ (stromatolite) พบที่บริเวณหินชั้นหินแปร (metamorphosed semidemtary rock) ในกรีนแลนด์ เรียกพื้นที่ดังกล่าวว่า Isua Greenstone Belt ซึ่งมีอายุประมาณ 3.7 พันล้านปี โดยชั้นหินสโตรมาโทไลด์เกิดจากตะกอนคาร์บอเนตและแร่ต่างๆ เป็นหลักฐานบ่งชี้ว่ามีแบคทีเรียหรืออาร์เคีย ในรูปแบบของแผ่นไมโคเบียล (microbial mats) ในชั้นหินดังกล่าว นอกจากนั้นฟอสซิลของแบคทีเรีย ในหินทรายในออสเตรเลีย ที่มีอายุ 3.48 พันล้านปี